Podatki są nieodłącznym elementem funkcjonowania gospodarki, a dwa z najważniejszych rodzajów podatków dochodowych w Polsce to CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) i PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych). Chociaż oba te podatki mają na celu opodatkowanie dochodów, różnią się podmiotami, które są nimi objęte, sposobem obliczania oraz stawkami podatkowymi. W poniższym artykule omówimy kluczowe różnice między CIT a PIT.

🏢 Podmiot opodatkowania

CIT (Podatek dochodowy od osób prawnych)

Podatek CIT dotyczy osób prawnych, czyli podmiotów posiadających osobowość prawną, takich jak spółki kapitałowe (spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), niektóre fundacje, stowarzyszenia oraz inne organizacje. Jest to forma opodatkowania przeznaczona dla większych jednostek gospodarczych, które działają w oparciu o osobowość prawną.

Osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą nie podlegają CIT – ich dochody opodatkowane są PIT-em.

PIT (Podatek dochodowy od osób fizycznych)

PIT natomiast dotyczy osób fizycznych, czyli wszystkich jednostek, które uzyskują dochody z różnych źródeł. Dotyczy to zarówno dochodów z umowy o pracę, umowy zlecenie, umowy o dzieło, jak i z działalności gospodarczej. PIT płacą również wspólnicy spółek osobowych (spółek jawnych, spółek komandytowych), którzy są osobami fizycznymi.

📈 Podstawa opodatkowania

CIT

W przypadku podatku CIT, podstawą opodatkowania jest dochód osoby prawnej, czyli przychód pomniejszony o koszty uzyskania tego przychodu. Dochód ten może być dodatkowo korygowany o różne ulgi podatkowe, straty z lat ubiegłych czy inne odliczenia przewidziane w prawie podatkowym. CIT jest stosowany głównie do firm i instytucji działających na rynku jako osoby prawne.

PIT

Podstawą opodatkowania PIT jest dochód osoby fizycznej, który podobnie jak w CIT, obliczany jest jako przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Jednakże, w przypadku PIT istnieje możliwość wyboru różnych form opodatkowania, takich jak skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz karta podatkowa. Każda z tych form ma swoje zasady i różne dostępne odliczenia.

💰 Stawki podatkowe

CIT

W Polsce standardowa stawka CIT wynosi 19%. Istnieje także obniżona stawka w wysokości 9% dla tzw. małych podatników oraz dla firm rozpoczynających działalność gospodarczą. Aby móc skorzystać z niższej stawki, przychody firmy w poprzednim roku podatkowym muszą być niższe niż określony próg – w 2024 roku wynosi on równowartość 2 mln euro.

PIT

PIT opiera się na progresywnej skali podatkowej z dwoma progami: 12% (dla dochodów do 120 000 zł rocznie) oraz 32% (dla dochodów powyżej tej kwoty). Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać podatek liniowy, który wynosi 19%, niezależnie od wysokości dochodów. Istnieje również możliwość opodatkowania przychodów za pomocą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, gdzie stawki są zależne od rodzaju prowadzonej działalności.

💼 Odliczenia i ulgi podatkowe

CIT

Firmy płacące CIT mogą skorzystać z różnych ulg podatkowych, które mają na celu wspieranie rozwoju biznesu oraz innowacji. Przykłady to ulga na badania i rozwój, ulga inwestycyjna czy możliwość odliczenia strat z lat ubiegłych. Ulgi te są zaprojektowane tak, aby zachęcić firmy do inwestycji oraz rozwoju nowych technologii.

PIT

W przypadku PIT, osoby fizyczne mogą odliczać szereg wydatków od dochodu lub podatku, takich jak składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, darowizny na cele charytatywne, ulga na dzieci, ulga mieszkaniowa czy ulga internetowa. Te odliczenia są zaprojektowane, aby wspierać cele społeczne, takie jak wspieranie rodziny czy działalność charytatywna.

📊 Porównanie CIT i PIT

Kryterium	CIT (Podatek dochodowy od osób prawnych)	PIT (Podatek dochodowy od osób fizycznych)
Podmiot opodatkowania	Osoby prawne (spółki kapitałowe, fundacje, organizacje)	Osoby fizyczne (pracownicy, przedsiębiorcy, wspólnicy spółek osobowych)
Podstawa opodatkowania	Dochód (przychód – koszty uzyskania przychodu)	Dochód (przychód – koszty uzyskania przychodu)
Stawki podatkowe	19% (standardowa), 9% (dla małych podatników)	12% (do 120 000 zł), 32% (powyżej tej kwoty); podatek liniowy 19%
Ulgi i odliczenia	Ulga na badania i rozwój, ulga inwestycyjna, odliczenie strat z lat ubiegłych	Składki ZUS, ulgi na dzieci, ulga mieszkaniowa, ulga internetowa

🧐 Kiedy wybrać CIT, a kiedy PIT?

CIT jest dedykowany dla firm, które mają osobowość prawną, takich jak spółki z o.o. czy spółki akcyjne. Jeżeli prowadzisz dużą firmę lub organizację, która działa na szerszą skalę, CIT będzie odpowiednim wyborem. PIT natomiast dotyczy osób fizycznych, zarówno tych zatrudnionych na etacie, jak i prowadzących działalność gospodarczą. Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą lub będący wspólnikami spółek osobowych (np. spółka jawna) podlegają opodatkowaniu PIT.

Wybór między CIT a PIT zależy zatem od formy prowadzenia działalności oraz struktury organizacyjnej firmy. CIT jest bardziej skomplikowany w przypadku większych przedsiębiorstw, a PIT z kolei oferuje różnorodność form opodatkowania, co może być korzystne dla przedsiębiorców indywidualnych.

---

Podatek CIT i PIT to dwa różne mechanizmy opodatkowania, które mają na celu pobór dochodów z różnych typów działalności gospodarczej. CIT dotyczy osób prawnych i firm o zorganizowanej strukturze, natomiast PIT obejmuje osoby fizyczne, pracowników oraz przedsiębiorców. Kluczowe różnice między tymi podatkami dotyczą podmiotu opodatkowania, stawek oraz ulg, jakie można odliczać.